Elegia (2008)

Za sprawą ELEGII reżyserka Isabel Coixet ("Moje życie beze mnie", "Życie ukryte w słowach") stała się pierwszą kobietą, która nakręciła adaptację utworu kontrowersyjnego powieściopisarza - Philipa Rotha. Jej wkładem w ekranizację "Konającego zwierza" jest dogłębne skupienie na psychice bohaterów - Consueli granej przez Penelope Cruz oraz błyskotliwego profesora Kepesha w interpretacji Bena Kingsleya - i to bez opowiadania się po którejkolwiek ze stron. Historia, która mogła eksponować męski punkt widzenia na temat uwiedzenia, stała się przenikliwym studium potęgi miłości i jej wpływu na nasz odbiór piękna.

"Znalazłam się w takim momencie mojego życia, w którym staram się rozumieć ludzi, a zwłaszcza mężczyzn", wyznaje Coixet. "W ELEGII David Kepesh koncentruje się na seksie i dopiero za jego sprawą odnajduje miłość. To mnie w pewien sposób wzruszyło". W kluczowych fragmentach filmu bohaterka grana przez Cruz okazuje się silniejszą osobowością: "Wie, czego chce i w ogóle się tego nie wstydzi", zapewnia Coixet.

Pewny siebie profesor Kepesh zdaje się wiedzieć wszystko o życiu, ale w obliczu silnego uczucia musi się jeszcze wiele nauczyć. W otwierającej film scenie reklamuje w programie telewizyjnym swoją książkę o źródłach amerykańskiego hedonizmu. Głosząc pochwałę "uszczęśliwiającego seksu" autor odwołuje się do zapomnianej kolonii "Merrymount", którą w okolicach Plymouth Rock założył zbuntowany Thomas Morton. Schronienie znaleźli w niej różnoracy odszczepieńcy i wolnomyśliciele, ale, jak zaznacza Kepesh, osada została szybko zamknięta przez purytan. Dopiero w latach 60. XX wieku przesłanie o seksualnym wyzwoleniu trafiło w Ameryce na podatny grunt. Kepesh dumnie i figlarnie mieni się spadkobiercą tamtego ducha buntu. Gdy przyjdzie mu jednak zetrzeć się z bardziej namacalnymi stronami "ludzkiej komedii", przekona się, że nawet buntownicy muszą podporządkować się pewnym regułom.

Consuela Castillio, która niejako rzuca wyzwanie Kepeshowi, jest córką kubańskich imigrantów i w przedziwny sposób łączy w sobie pierwiastki sacrum (wrodzony wdzięk) i profanum (pokusa, kruczoczarna fryzura). Nigdy jednak nie pozwoli uczynić z siebie ofiary. Penelope Cruz komentuje: "On wcale nie jest agresorem, a ona też nie pozostaje uległa. Doskonale wie, dlaczego chce być z tym mężczyzną".

Do pracy nad scenariuszem nominowanego do Oscara Nicholasa Meyera ("Siedmio-procentowy roztwór", "Sommersby") Coixet zaangażowała całą ekipę ELEGII. Reżyserce chodziło o zmysłowe zobrazowanie niezwykle intymnego portretu dwojga ludzi. Współpracę, jaka wywiązała się między twórcami filmu, Ben Kingsley określa jako "studium i definicja miłości między mężczyzną a kobietą jako jedynej rzeczy, która spaja ten popaprany świat".

Isabel Coixet przyznaje się do zauroczenia oczami aktora: "Pamiętam, gdy w jednej ze scen nalewał koniak i podchodził do Penelope z dwoma kieliszkami, pomyślałam zza kamery: 'Jakiż on ma głód w oczach. Jakby chciał ją nimi zjeść'. Gdy zapytałam potem, co w tej scenie myślał, odparł, że patrzył na swoją zgubę".

Dla Cruz rola Consueli była spełnieniem marzenia, które zrodziło się w trakcie lektury powieści Rotha 5 lat temu. Aktorka znana z bezkompromisowych kreacji w filmach Almodovara podkreśla, że w Consueli pociągały przede wszystkim przeciwieństwa: "Nie daje się zaszufladkować, jest tyloma kobietami na raz, a jednocześnie pozostaje sobą: uczciwą, skomplikowaną i nieprzewidywalną". Zdaniem scenarzysty Nicholasa Meyera Consueli udaje się usidlić Kepesha, gdyż wpatrując się w jej urodę, mężczyzna nie zauważa nawet, co dziewczyna naprawdę w sobie kryje. Aktorka nie ukrywa, że do podjęcia ryzyka i udziału w bardzo intymnych scenach erotycznych przekonało ją wielkie wyczucie reżyserki: "Isabel pięknie zainscenizowała sceny miłosne. Idealnie oddają magię, którą można wyczuć w książce".

Zaprzyjaźniony z Kepeshem poeta George O'Hearn, grany przez Dennisa Hoppera, przejmuje się jego przemianą, przestrzega przed urodą kobiet i radzi mu skupić się tylko na seksie. Jego uwagi zestawione zostają ze scenami, w których profesor fotografuje Consuelę na plaży i wywołuje zdjęcia w ciemni - uderza w nich tęsknota zatrzymana w czasie. ELEGIA skądinąd często posługuje się tego typu zestawieniem obrazu zewnętrznego i wewnętrznego, tego co widoczne i niewidzialne. W trakcie najgłębszych rozmów między kochankami widz obserwuje tylko to, co dzieje się w ich oczach.

Od czasu skandalu, jaki wywołała scena masturbacji w "Kompleksie Portnoya" w 1969 roku, Philip Roth często zbierał pochwały i cięgi za gorączkowe opisy erotycznych pragnień i pokręconych psychik Amerykanów. Postać Consueli pozwoliła mu zgłębić istotę, ukrytą pod ideałem piękna. Podobnie do adaptacji podeszła Isabel Coixet, co podkreśla Ben Kingsley: "Nie wyolbrzymia ani nie nagina prawdy". To podejście autorki wykracza poza główne postaci dramatu. Coixet wyznaje, że kocha wszystkich bohaterów, a kobiety ceni zwłaszcza za zdecydowanie i szczerość.

Najlepszym tego przykładem jest Carolyn, grana przez nominowaną do Oscara Patricię Clarkson ("Good Night and Good Luck", "Dogville") businesswoman, która od 20 lat sypia z Kepeshem bez cienia emocjonalnego zaangażowania. Postać pojawia się na ekranie w scenie, jak mówi sama odtwórczyni, "wspaniałego striptizu". Carolyn również jest złożoną postacią, jej ból rodzi się ze świadomości, że romans Kepesha oznacza koniec ich przyjaźni. Meyer chwali Clarkson za ukazanie sprzeczności tej postaci: "odnosi niebywałe sukcesy zawodowe, a jest zupełnie niespełniona w życiu osobistym".

Dennis Hopper z podobnym profesjonalizmem podszedł do roli George'a O'Hearna. Na temat jego przyjaźni z postacią graną przez Kingsleya legenda kina żartuje: "To spotkanie BLUE VELVET i SEXY BEAST". George zdaje się w pełni kontrolować swój los, ale po serii dowcipnych pogadanek z Kepeshem przychodzi czas na desperackie pragnienie bliskości i bycia zrozumianym. To, co przytrafia się George'owi, a zwłaszcza jego powrót do przygnębionej żony, granej przez Deborah Harry, jest lekcją dla głównego bohatera.

Z trudnego zadania wywiązał się również Peter Sarsgaard, grający syna Kepesha - Kenny'ego. Zamknięty w sobie i wiecznie obrażony na ojca za jego zdrady, okazuje się zdolny do zniszczenia własnego małżeństwa, co wreszcie wyznaje profesorowi. "W gruncie rzeczy nie robi tego, żeby go za cos winić, po prostu chce, żeby ojciec zainteresował się nim. Obaj zrobili to samo, powinna więc narodzić się bliskość", wyjaśnia Sarsgaard.

Consuela staje się dla Davida Kepesha źródłem obsesji. Przywykły do manipulowania innymi intelektualista wpada w pułapkę własnej wyobraźni. Gdy z zazdrości nie przyjeżdża na przyjęcie z okazji ukończenia studiów, dziewczyna zrywa z nim i na 2 lata znika z jego życia. Gdy w nim ponownie zagości w sylwestrową noc, na trwałe zmieni życie byłego kochanka, który przekona się, że rany miłości są dużo trwalsze niż rany pożądania.

Scenograf Claude Paré i kostiumolog Katia Stano stawili czoło szeregom wyzwań w trakcie przygotowań do prac nad ELEGIĄ. Paré, znany z "Nocy w muzeum", musiał znaleźć sposób na oddanie atmosfery Manhattanu w ramach okrojonego budżetu. Najważniejszym było jednak stworzenie z mieszkania Kepesha "szkatułki" pełnej pamiątek i znaków jego wyborów życiowych. W ukazaniu dzieł sztuki, które profesor prezentuje studentce, pomogła zmyślna gra kolorów i luster, zastosowana przez operatora Jean Claude'a Larrieu.

Paré z dumą wspomina moment, w którym Ben Kingsley po raz pierwszy wkroczył na plan zdjęciowy: "Po tygodniu prób w pokoju hotelowym wszedł do mieszkania Kepesha z własną torebką zupy i łyżką. Najzwyczajniej w świecie przeszedł przez wszystkie pokoje, wkroczył do kuchni i zaczął jeść swoją zupę. Mieszkanie było dokładnie takie, jakie sobie wyobrażał. Jego wygoda i rozluźnienie były dla mnie największą nagrodą" przyznaje Paré.

Katia Stano cieszyła się z ponownej współpracy z Coixet po "Moim życiu beze mnie". Zależało jej na tym, aby stroje postaci odzwierciedlały ich wnętrze. Jak wspomina, rozmowy z Kingsleyem uzmysłowiły jej, że sposób zapięcia guzika w marynarce może przyczynić się do wzmocnienia autentyzmu sceny. W ubiorze Consueli Stano zaznaczyła klasyczność i elegancję, odziedziczoną po rodzicach, którzy z sukcesem odnaleźli się w amerykańskiej rzeczywistości. Przykład bielizny, noszonej przez Patricię Clarkson ("funkcjonalna, acz szykowna"), najlepiej udowadnia, że priorytetem w pracy Stano jest zasygnalizowanie charakteru i znaczenia postaci w danym filmie.

Penelope Cruz (Consuela)

Jedna z najwszechstronniejszych młodych aktorek, którą międzynarodowa publiczność poznała za sprawą filmu "Belle Epoque", a następnie anglojęzycznych "Kraina Hi-Lo" Stephena Frearsa, nagrodzonej Goyą kreacji w "Dziewczynie twoich marzeń". Renomę najpopularniejszej hiszpańskiej aktorki potwierdził przebój "Otwórz oczy" Alejandro Amanabara oraz wielkie sukcesy Pedro Almodovara: "Drżące ciało", zdobywca Oscara i Złotego Globu "Wszystko o mojej matce", a także "Volver", który przyniósł Cruz kolejną Goyę, a także Europejską Nagrodę Filmową, laury w Cannes oraz nominacje do Oscara i Złotego Globu. Komercyjnymi sukcesami okazały się hollywoodzkie projekty aktorki: "Blow" z Johnny Deppem, "Kapitan Corelli" z Nicolasem Cage’em i Christianem Bale’em, "Vanilla Sky" z Tomem Cruise’em i Cameron Diaz oraz "Sahara" z Matthew McCounagheyem. Wkrótce będziemy ją podziwiać w nowym filmie Woody’ego Allena "Vicky Cristina Barcelona"

Ben Kingsley (David Kepesh)

W 2001 roku uhonorowany tytułem szlacheckim przez królową, wybitny aktor brytyjski, od 24 roku życia grający w The Royal Shakespeare Company. W jego dorobku teatralnym znajdziemy występy w "Śnie nocy letniej", "Ryszardzie III" i "Hamlecie". Debiutem kinowym był thriller "Fear is the Key" z 1972 roku. Tytułowa rola w filmie "Gandhi" przyniosła mu szereg nagród, w tym Oscara. Nominację do nagrody Akademii dostał za występ w "Bugsym" jako gangster Meyer Lansky , podobnie było z rolami w "Liście Schindlera" Stevena Spielberga i dramatach "Sexy Beast" oraz "Dom z piasku i mgły". Wielkim sukcesem okazały się występy w filmach Romana Polańskiego "Śmierć i dziewczyna" oraz "Oliver Twist". Zagrał również w serialu stacji ABC "Anne Frank", za który otrzymał nominację do nagrody Emmy. Był narratorem w wielkim widowisku science fiction Stevena Spielberga "AI: Sztuczna Inteligencja". Ostatnimi przebojami z udziałem Kingsleya były "Mokra robota" i "Zabójczy numer".

Dennis Hopper (George O’Hearn)

Urodzony w Kansas legendarny aktor amerykański, który pierwsze kroki stawiał na deskach Old Globe Theater. Widzowie kinowi zachwycili się jego grą w klasycznym dziś "Buntowniku bez powodu" Nicholasa Raya z Jamesem Deanem i Natalie Wood, "Olbrzymie" George’a Stevensa i "Pojedynku w O.K. Corral" Johna Sturgessa. Przełomem w karierze Hoppera, a także w historii kina amerykańskiego, okazał się jego debiut reżyserski "Swobodny jeździec", nagrodzony w Cannes i nominowany do Oscara za najlepszy scenariusz i drugoplanową rolę Jacka Nicholsona. Odtąd aktor pojawił się w 140 produkcjach telewizyjnych i 150 fabułach, w tym "Blue Velvet", "Mistrzowskim rzucie" (nominacje do Oscara za obie role), "Czasie apokalipsy", "Prawdziwym romansie", "Speed – niebezpieczna szybkość" i "Wodnym świecie". Ostatnio pojawił się u boku Charlize Theron w "Sleepwalking" i w przebojowym serialu "24 godziny". Od wielu lat poświęca się także fotografii i malarstwu, jego wystawy zawitały w Muzeum Stedlejik w Amsterdamie, MAK w Wiedniu oraz w Ermitażu w Petersburgu.

Patricia Clarkson (Carolyn)

Nominacja do Oscara, wyróżnienia Gildii Aktorów Amerykańskich oraz Independent Spirit Award za rolę w "Wizycie u April" tylko potwierdziły wielkie uznanie, jakim cieszy się Patricia Clarkson u krytyki i producentów filmowych. Dowodem na to są cenione kreacje w "Goodnight and Good Luck", "Daleko od nieba", "Dróżniku", "Dogville", "Obietnicy", "Zielonej mili" i jej ekranowym debiucie "Nietykalnych" Briana De Palmy. Independent Spirit Award przypadło Clarkson za "Sztukę wysublimowanej fotografii", a dwie nagrody Emmy za występy w serialu "Sześć stóp pod ziemią". W teatrze debiutowała w "Eastern Standard" w Nowym Jorku, a pozostałe role, m.in. w "Oliver, Oliver", zagrała w Williamstown Theatre, South Coast Repertory i Yale Repertory. Najbliższy film z udziałem Clarkson to "Vicky Cristina Barcelona" u boku Javiera Bardema, Penelope Cruz i Scarlet Johansson.

Peter Sarsgaard (Dr. Kenny Kepesh)

Młody aktor, chwalony za wnikliwą interpretację złożonych postaci, zapadł w pamięć widzom filmów "Transfer" (z Meryl Streep i Reese Witherspoon), "Jarhead – zołnierz piechoty morskiej", "Plan lotu" (z Jodie Foster), "Powrót do Garden State" (z Natalie Portman), "Klucz do koszmaru" (z Kate Hudson), "K-19" (Z Harrisonem Fordem), a zwłaszcza "Pierwsza strona" z rolą nagrodzoną przez krytyków z Bostonu, San Francisco, St. Louis i Toronto i "Nie czas na łzy" z oscarową kreacją Hilary Swank.

Deborah Harry (Amy O’Hearn)

Jeden z najbardziej niepowtarzalnych głosów w historii muzyki rozrywkowej, wokalistka legendarnej formacji Blondie, której muzyka i wizerunek estradowy w dużej mierze nawiązywał do pionierów pop kultury Andy Warhola, Giorgio Morodera i Fab Five Freddy. Wraz z Chrisem Steinem skutecznie łączyła disco i rocka w przebojach "Heart of Glass" i "Call Me", a wykorzystując elementy hip hopu w "Rapture" przetarła szlaki dla tego gatunku w głównym nurcie muzyki rozrywkowej. W 1983 roku po raz pierwszy zagrała u boku Andy’ego Kaufmana w sztuce o wrestlingu "Teaneck Tanzi". Ważne filmy z jej udziałem to "Videodrome" Davida Cronenberga, "Lakier do włosów" Johna Watersa, "Copland" i "Moje życie beze mnie" Isabel Coixet.

Isabel Coixet (Reżyseria)

"Elegia" jest jej kolejnym filmem fabularnym, po "Życiu ukrytym w słowach" (4 nagrody Goi – za film, reżyserię, produkcję i scenariusz), "Moim życiu beze mnie" (2003), uhonorowanym Goyą za scenariusz i piosenkę oraz wyróżnieniami Atlantic Film Festival, Genie i festiwali w Berlinie i Bordeaux oraz "A los que aman" (To Those Who love, 1998), "Cosas que nunca te dije" (Things I Never Told You, 1996) i "Demasiado viejo para morir joven" (Too Old to Die Young, 1988) Coixet studiowała historię współczesną, pracowała w agencjach reklamowych, zdobywając najbardziej prestiżowe nagrody branżowe. W 2000 roku założyła Miss Wasabi Films - firmę, która wyprodukowała szereg jej reklamówek i wideoklipów. W 2005 roku wraz z 18 innymi reżyserami przyczyniła się do powstania "Zakochanego Paryża", a rok później uczestniczyła w pracy nad dokumentem "Niewidzialni" o Lekarzach bez Granic. Niedawno zadebiutowała jako reżyser teatralny, wystawiając "84 Charring Cross Road" na podstawie książki Helene Hannf.

Tom Rosenberg (Produkcja)

Założyciel i prezes Lakeshore Entertainment, który może się poszczycić produkcją "Za wszelką cenę" Clinta Eastwooda, zdobywcy Oscara za film, scenariusz, reżyserię i kreacje Hilary Swank oraz Morgana Freemana. Inne hity Lakeshore to seria "Underworld", "Egzorcyzmy Emily Rose", "Pakt milczenia", "Smaki miłości", "Nieuchwytny", "Apartament", "Piętno", "Dotyk przeznaczenia", "Miłość w Nowym Jorku", "Przepowiednia" i "Uciekająca panna młoda". Wcześniej, jako współzałożyciel Beacon Communications, przyczynił się do powstania "Commitments", "Drogi do Wellville" i "Huraganu".

Gary Lucchesi (Produkcja)

Producent na stale związany z zarządzaną przez siebie firmą Lakeshore, który wcześniej prowadził własną firmę producencką, mającą w dorobku "Lęk pierwotny" (z nominowanym do Oscara Edwardem Nortonem), "Jennifer 8". Przewodził The Really Useful Film Company Andrew Lloyd Webbera, dla którego wyprodukował ekranizację musicalu "Koty".

Jego ogromne doświadczenie jako szefa działu produkcji Paramountu obejmuje tak znane tytuły jak "Uwierz w ducha", "Indiana Jones i ostatnia krucjata", "Fatalne zauroczenie", "Polowanie na Czerwony Październik", "Naga broń" i "Nietykalni". Wcześniej przez 4 lata był wice-prezesem Tri Star Pictures, a także agentem takich gwiazd jak Kevin Cistner, Michelle Pfeiffer, Susan Sarandon i John Malkovich.

Nicholas Meyer (Scenariusz)

Nominację do Oscara otrzymał za adaptację powieści o przygodach Sherlocka Holmesa "Siedmio-procentowy roztwór", a po kolejnych dwóch scenariuszach o detektywie wszech czasów, podpisał "Podróż w czasie" na podstawie H.G. Wellsa. Sukcesem okazały się "Sommersby" z Jodie Foster i Richardem Gere’em oraz "Star Trek IV Powrót na Ziemię" i "Star TrekVI Wojna o pokój", nakręcone na podstawie jego scenariuszy. Nominacje do Emmy przypadły mu za adaptacje "The Night That Panicked America" i "Odysei". Napisał również "The Rise of Theodore Roosevelt" dla Martina Scorsese na podstawie nagrodzonej Pulitzerem biografii autorstwa Edmunda Morrisa.

Philip Roth (Powieść "Konające zwierzę")

Urodzony w Newark, studiował w Bucknell Univeristy i University of Chicago. Wykładał literaturę w Princeton oraz komparatystykę w Pennsylvanii. Jego pierwszą książkę "Goodbye Colombus" nagrodzono National Book Award, a trzecia - "Kompleks Portnoya" – został uznany za bestseller roku przez New York Timesa, przynosząc Rothowi ogromną sławę. Dokładnie tym tematem zajął się w książkach "Zuckerman wyzwolony", Operacja Shylock" i "Konające zwierze", które zekranizowano jako ELEGIA. Za "Dziedzictwo" uhonorowano go nagrodą krytyków literackich Ameryki, nagrody PEN i Pulitzera przyznano mu za "Operację Shylock" i "Amerykańską sielankę". W 2001 roku otrzymał złoty medal w dziedzinie literatury od Amerykańskiej Akademii Sztuki i Literatury.

Jean Claude Larrieu (Zdjęcia)

Urodził się w niewielkiej wiosce w Pirenejach, a w wieku 17 lat odnalazł swoje powołanie dzięki obserwacji świata na ekranie telewizora. 4 lata później porzucił dom i rodzinne strony, aby wstąpić do wojska i tam poznać pierwsze tajniki sztuki filmowej.

W 1968 roku poświęcił się kręceniu dokumentów dla telewizji, wyrabiając własny styl i uwieczniając historię swojej wioski oraz dorobek fotografa Bernarda Faucon.

Do najważniejszych fabuł w jego dorobku operatorskim należą "Podróże", "Moje życie beze mnie" i "Życie ukryte w słowach".

Amy Duddleston (Montaż)

Sztuki montażowej uczyła się jako 18-latka w trakcie prac nad "Zemstą frajerów". Współpracowała z Gusem Van Santem przy "Moim własnym Idaho", "Za wszelką cenę", "Nawet kowbojki mogą marzyć" i "Psycholu". Montowała również filmy Lisy Cholodenko "Sztuka wysublimowanej fotografii", "Laurel Canyon", jak również "Witajcie w Collinwood" i serial HBO "Trzy na jednego".

Claude Paré (Scenografia)

Zaprojektował scenografię do wielkiego hitu kin Quebeku "Les Boys" i stał się pierwszym scenografem z tej prowincji Kanady, który brał udział w wysokobudżetowej produkcji w Hollywood - była nią kosztująca 130 milionów dolarów "Noc w muzeum". Wcześniej współpracował z Richardem Attenborough przy "Szarej sowie", Jean Jacques’iem Annaud przy "Siedmiu latach w Tybecie", Philipem Noyce’em nad "Kolekcjonerem kości", Frankiem Ozem przy "Rozgrywce" i Martinem Scoresese przy "Aviatorze", za którego zdobył Oscara. Paré wyreżyserował także krótkometrażowy "La Premiere Fois", nagrodzony głównymi laurami nowojorskiego festiwalu kina niezależnego.

Katia Stano (Kostiumy)

Urodzona w Pradze, rozpoczynała karierę jako projektantka konfekcji. Jej kolekcja "Noir" przysporzyła jej wierną klientelę, ale zainteresowanie kinem i chęć współtworzenia postaci razem z reżyserem i aktorami zachęciły ją do przeprowadzki za ocean. Obecnie pracuje w Los Angeles i Vancouver, a w dorobku ma takie filmy jak "Ona to on" i "Już tu nie mieszkamy". Na premierę oczekują "Ocaleni" Rodrigo Garcii, do którego Stano również zaprojektowała kostiumy.